Xử lý rác thải lâu này đã thành vấn đề nan giải trong hầu khắp các địa phương, đặc biệt, các thành phố lớn, các khu, cụm công nghiệp.

Những năm gần đây, các cơ quan chức năng và các địa phương đã cố gắng tìm giải pháp để giải quyết vấn nạn này. Tuy nhiên, không ít trường hợp "tiền mất tật vẫn mang", chi đến hàng triệu đô để xây dựng khu xử lý rác mà rác vẫn ngập ngụa, môi trường vẫn ô nhiễm. Nhà máy rác (khu xử lý chất thải rắn) ở thôn Nam Phước, xã Lộc Thủy, huyện Phú Lộc, Thừa Thiên - Huế là một điển hình. Nhà máy này có nguồn vốn đầu tư gần 3,5 triệu USD, hoàn thiện hơn 1 năm nay nhưng chưa một lần đi vào hoạt động.

Hình minh họa

Đây là công trình thuộc vốn vay ADB và AFD với kinh phí đầu tư 3,42 triệu USD, hoàn thành vào đầu năm 2011, do Dự án Cải thiện môi trường đô thị miền Trung đầu tư. Hiện công trình đã được bàn giao cho Công ty TNHH NNMTV Môi trường và CTĐT Huế quản lý. Khu xử lý chất thải rắn này có diện tích gần 27ha, khi đi vào vận hành sẽ xử lý được toàn bộ lượng rác thải của 18 xã, thị trấn trên huyện Phú Lộc; trung bình 1 ngày sẽ xử lý 150 tấn rác, trong đó có 15 tấn rác nguy hại.

Theo thiết kế, khu xử lý rác ở Lộc Thủy đạt tiêu chuẩn bãi rác hợp vệ sinh với các khu chôn lấp rác thải sinh hoạt, rác thải nguy hại và hệ thống điện nước, giao thông, các công trình phụ trợ, nhà điều hành... Riêng bãi chôn lấp rác có các ô chôn lấp, hồ xử lý nước rỉ rác, hệ thống chống thấm được xây dựng theo công nghệ hiện đại. Tuy nhiên đã quá một năm kể từ lúc hoàn thành, khu xử lý vẫn "án binh bất động". Điều đáng ngại hơn là mặc dù chưa từng đi vào hoạt động nhưng cơ sở hạ tầng khu xử lý đã bắt đầu bị mưa nắng "tàn phá": Cổng sắt hoen gỉ, một số đoạn rào đã đổ sập vừa được dựng tạm lên, trong sân nhà máy cỏ dại mọc đầy, cả khu xử lý không một bóng người...

Trong khi đó, nhiều điểm nóng về rác của huyện Phú Lộc vẫn gây ô nhiễm từng ngày. Xung quanh chợ Cầu Hai (thị trấn Phú Lộc), rác chất đống, ruồi nhặng bay đầy và bốc mùi khó chịu ảnh hưởng đến cuộc sống người dân. Ngay đường vào khu xử lý rác ở xã Lộc Thủy cũng ngập tràn rác. Ngoài ra, bãi rác ở thị trấn Lăng Cô cũng đang trong tình trạng quá tải, xung quanh QL 1A những đống rác nhỏ nằm rải rác ngay bên cạnh các biển "Cấm đổ rác"...

Lãnh đạo và bà con thị trấn Phú Lộc đều mong mỏi Nhà máy rác Lộc Thủy sớm đi vào vận hành để xử lý rác thải, xóa những điểm tập kết rác tự phát lâu nay.

Thực tế, việc xây dựng một khu xử lý rác rồi không có rác để hoạt động là một "quy trình ngược" làm tốn kém ngân sách Nhà nước. Đúng ra phải tính toán nguồn nguyên liệu, khối lượng nguyên liệu, phạm vi thu gom nguyên liệu rác từ lúc xây nhà máy. Được biết, hiện Ban Quản lý khu xử lý rác đang phối hợp với huyện làm đề án thu gom vận chuyển rác thải sinh hoạt. Vào tháng 9/2011, UBND huyện Phú Lộc đã phê duyệt đề án này. Theo đó, phương án tối ưu là "Nhà nước và nhân dân cùng làm": Nhà nước chịu phí vận chuyển từ điểm tập trung về khu xử lý rác Lộc Thủy; nhân dân chịu phí từ nhà đến điểm tập trung rác. Hiện tỉnh đã đồng ý cho kinh phí vận chuyển từ điểm tập trung về khu xử lý rác Lộc Thủy với khoảng 1,1 tỷ đồng. Phần còn lại (từ nhà dân ra điểm tập trung) huyện phải họp bàn với dân nhưng đến nay vẫn gặp không ít khó khăn do thói quen xử lý rác của người nông dân rất khác dân thành thị. Ở nông thôn, người dân thường "tự xử lý" rác nên việc thu tiền rất khó khăn.

Và như vậy, trong lúc chờ các phương án, người dân huyện Phú Lộc vẫn phải cam chịu sống cảnh rác vứt tứ tung trong khi nhà máy rác triệu đô vẫn đóng cửa.Hy vọng, những nghịch lý như vậy sớm được tháo gỡ hợp lý để nhà máy phát huy được hiệu quả, môi trường sống của cộng đồng được đảm bảo.

ĐM_Theo Bộ TN&MT